DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE GÖLGE ÖĞRETİCİLİK
Sümeyra ÖZDEMİR 1
Esra MACAROĞLU AKGÜL 2
Özet
Gölge öğreticilik, ülkemizde ilk defa 2020-2021 eğitim öğretim yılında “Engelliler İçin
Destek” adıyla açılan ve adı daha sonra “Gölge Öğreticilik” olarak değişen ön lisans programı
ile tanımlanmış bir meslektir. Bu mesleğin tanımı gibi mesleki standartlarının oluşturulması
da bu ön lisans programına ait amaçlar, hedefler ve öğrenme çıktılarına paralel olarak ortaya
konulmaya çalışılmaktadır. Mesleğin ülkemizde özel gereksinimlilerin yaşamında, yani
uygulamada ortaya çıkması akademik olarak tanımlanmasından çok daha önce olmuştur.
Nitekim dünyada da farklı ülkelerde farklı isimlerde de olsa uzun yıllardır var olduğu alan
yazın taramasından görülmektedir. Gölge öğreticilik mesleğinin özel gereksinimli bireylerin
toplumsal yaşama bağımsız katılımındaki rolünün öneminden yola çıkarak hazırlanan bu
araştırmanın amacı özel gereksinimi olan bireyler ve doğal olarak onların aileleri ile çalışma
yapan gölge öğreticilerin dünyada ve Türkiye’deki işlevselliğini ortaya koymaktır. Bu
bağlamda, farklı ülkelerde yapılan araştırmalar nitel araştırma yöntemlerinden betimsel analiz
kullanılarak incelenmiştir. Afrika, Amerika, Asya ve Avrupa’dan sekiz ülkedeki
araştırmalardan 24 tane makale incelenmiş olan araştırmada dünyada ve Türkiye’de özel
gereksinimli bireylerin destek eğitimi alması adına görevlendirilecek gölge öğreticiler
konusunda yapılan akademik çalışmaların politikalara işlenmesindeki yavaşlığın önüne
geçilmesi ve özel gereksinimli bireylerin ihtiyaç duyduğu bütünleştirmenin mevzuatla
korunması gerektiği önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Gölge öğreticilik, politika geliştirme, uluslararası meslek araştırması
SHADOW TEACHER IN THE WORLD AND IN TURKEY
Summary
Shadow teaching is a profession defined by the associate degree program, which was opened
in our country for the first time in the 2020-2021 academic year under the name of "Support
for the Disabled People" and later changed to "Shadow Teaching For The Disabled People".
Like the definition of this profession, the creation of professional standards is also tried to be
put forward in parallel with the aims, objectives and learning outcomes of this associate
degree program. The emergence of the profession in the life of people with special needs, that
is, in practice, was long before it was defined academically. As a matter of fact, it can be seen
from the literature review that it has existed for many years in different countries in the world,
albeit with different names. The aim of this research, which was prepared based on the
importance of the role of shadow teaching profession in the independent participation of
individuals with special needs in social life, is to reveal the functionality of shadow teachers
who work with individuals with special needs and naturally their families in the world and in
Turkey. In this context, studies conducted in different countries were examined using
descriptive analysis, one of the qualitative research methods. In the study, in which 24 articles
from researches in eight countries from Africa, America, Asia and Europe were examined, it
was aimed to prevent the slowness of academic studies on shadow trainers to be assigned to
support individuals with special needs in the world and in Turkey, in policies, and to ensure
that the integration needed by individuals with special needs should be brought into
compliance with the legislation. recommended to be protected.
Keywords: Shadow teaching, policy development, international career research
1 Öğr. Gör., Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi, Meslek Yüksekokulu, Engelliler İçin
Gölge Öğreticilik Programı, İstanbul-Türkiye, sozdemir@fsm.edu.tr ORCID: 0000-0003-
3203-6991.
2 Prof. Dr., Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi, Meslek Yüksekokulu, Engelliler İçin
Gölge Öğreticilik Programı, İstanbul-Türkiye, emakgul@fsm.edu.tr.